Ψηφιοποίηση κινητών μνημείων και ανάπτυξη νέου πληροφοριακού συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων

Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού και της έναρξης μιας ενιαίας ψηφιακής εποχής το ΕΠΑνΕΚ συμβάλει στην υλοποίηση σημαντικών καινοτόμων έργων στον τομέα του πολιτισμού. Το Έργο «Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ανάπτυξη Νέου Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων» σχετίζεται με την δημιουργία ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος για την καταγραφή, τεκμηρίωση και διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας.

Το έργο αποτελεί ένα απολύτως αναγκαίο και σχεδιασμένο με βάση τις ανάγκες του ΥΠΠΟΑ καινοτόμο εργαλείο, που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αποτελεσματική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες και κυρίως έναντι απώλειας, κλοπής και αρχαιοκαπηλίας. Σε συνέργεια με το έτερο έργο του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου, συμβάλλει καθοριστικά στον εμπλουτισμό του Εθνικού Αρχείου Μνημείων και τροφοδοτεί τον Εθνικό Συσσωρευτή Ψηφιακού Πολιτιστικού Περιεχομένου, αλλά και διεθνείς συσσωρευτές, όπως η Europeana, με μεταδεδομένα για το ελληνικό πολιτιστικό απόθεμα. Με αυτό το τρόπο αναβαθμίζεται καθοριστικά το επίπεδο προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας και παράλληλα προσφέρεται για πρώτη φορά πρόσβαση στο επιστημονικό και ευρύ κοινό σε ένα σημαντικό δείγμα του αρχαιολογικού πλούτου της Ελλάδας, ο οποίος είτε εκτίθεται στα μουσεία της χώρας, είτε φυλάσσεται στις αρχαιολογικές αποθήκες.

Μέσω του έργου ενισχύεται παράλληλα και η δυνατότητα περιήγησης και ισότιμης απόλαυσης της πολιτιστικής κληρονομιάς από πολίτες με προβλήματα κινητικότητας και αδυναμία φυσικής πρόσβασης. Μέσα από τις διαδραστικές λειτουργίες που διαθέτει, αποτελεί ένα πολύτιμο εκπαιδευτικό εργαλείο προς αξιοποίηση από την εκπαιδευτική κοινότητα.

H υλοποίηση του σημαντικού αυτού έργου θεμελιώνεται σε 4 βασικούς άξονες:

α) εμπλουτισμός του Εθνικού Αρχείου Μνημείων μέσω της τεκμηρίωσης και της ψηφιοποίησης κινητών μνημείων
β) επέκταση του δικτύου σταθμών ψηφιοποίησης στις Υπηρεσιακές Μονάδες του ΥΠΠΟΑ
γ) επικαιροποίηση και αναβάθμιση του Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων
δ) ένταξη στο νέο πληροφοριακό σύστημα των περίπου 140.000 κινητών μνημείων που ψηφιοποιήθηκαν στο πλαίσιο άλλων έργων, ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο ψηφιακό απόθεμα.

Το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για την καταγραφή, τεκμηρίωση και διαχείριση του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας προβάλλεται στο κοινό μέσω της Διαδικτυακής Πύλης: nationalarchive.culture.gr

Η ηλεκτρονική Πύλη των Ψηφιακών Συλλογών Κινητών Μνημείων εμπεριέχει αντικείμενα, τα οποία προέρχονται πρωτίστως από τις συλλογές των Περιφερειακών και Ειδικών Περιφερειακών Υπηρεσιών και των Mουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η Πύλη συνιστά ένα δυναμικό σύστημα από την πρώτη φάση της παραγωγικής του λειτουργίας, που διαρκώς εμπλουτίζεται με νέα τεκμήρια. Στο δυναμικό αυτό σύστημα προστίθενται σταδιακά νέες λειτουργικότητες και βελτιώνονται συνεχώς οι υφιστάμενες εγγραφές και η φωτογραφική τεκμηρίωση.

Μέσω της διαδικτυακής Πύλης οι ενδιαφερόμενοι μπορούν:

1) να μελετήσουν τα τεκμήρια της ανθρώπινης παρουσίας στον ελλαδικό χώρο από την απώτατη Προϊστορία μέχρι τον 20ο αιώνα​
2) να γνωρίσουν τον τρόπο που χρησιμοποιούνταν τα αντικείμενα
3) ​να περιηγηθούν στους τόπους που δημιουργήθηκαν και στα μουσεία όπου φιλοξενούνται τα τέχνεργα
4) να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τις εποχές, τα είδη και τα υλικά

Η τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση λαμβάνει χώρα πλέον στο σύνολο των Περιφερειακών Υπηρεσιών και σε Δημόσια Μουσεία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού σε όλη την επικράτεια. Έτσι έχουν ήδη καταγραφεί και ψηφιοποιηθεί συνολικά περίπου 684.100 κινητά μνημεία ευρύτατου χωροχρονικού και ειδολογικού φάσματος, όπως νεολιθικά εργαλεία, κεραμική κλασικών χρόνων, ελληνιστικά γλυπτά, βυζαντινές τοιχογραφίες, μεταβυζαντινές εικόνες, παραδοσιακές ενδυμασίες κ.ά.

Στην βάση ενός αποκεντρωμένου σχεδιασμού, το σύνολο των αρμοδίων για την προστασία των κινητών μνημείων Κεντρικών, Περιφερειακών και Ειδικών Περιφερειακών Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, έχει πλέον διαβαθμισμένη πρόσβαση στο Πληροφοριακό Σύστημα, μέσω του οποίου καθίσταται δυνατή η πλήρης εποπτεία σε πραγματικό χρόνο της κατάστασης διατήρησης και της θέσης των μνημείων, μαζί με την πλήρη επιστημονική τεκμηρίωσή τους.

Η επικαιροποίηση και αναβάθμιση του Πληροφοριακού Συστήματος εξασφαλίζει την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες (π.χ. web-based, server consolidation), την διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα (π.χ. Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο) και την ενσωμάτωση των επικαιροποιημένων προτύπων συμπλήρωσης δεδομένων.

Η Δράση συγχρηματοδοτείται από το ΕΠΑνΕΚ στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020 (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εθνικούς πόρους), με την συνολική δημόσια δαπάνη να ανέρχεται στα 7.796.294,12 ευρώ.

30/10/2023