Είναι ίσως αυτονόητη η αναφορά ότι ο αρχαιολογικός χώρος της Ακρόπολης, αποτελεί τον κορυφαίο αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδας, η αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική του αξία είναι κυριολεκτικά ανεκτίμητη, δεν είναι τυχαίο που από το 1987 το μνημείο είναι ενταγμένο στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Ωστόσο η κλιματική αλλαγή, αλλά και παλαιότερες άστοχες επεμβάσεις συντήρησης καθιστούν αναγκαίες τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου.
Το έργο «Αναστήλωση και Συντήρηση των Μνημείων της Ακρόπολης», έχει ως σκοπό ακριβώς την αποκατάσταση αυτού του εμβληματικού τοποσήμου και την περαιτέρω ανάδειξη του. Με συνολικό προϋπολογισμό 5.000.000 ευρώ, συγχρηματοδοτείται από το ΕΠΑνΕΚ στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, με τη συμμετοχή εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και με δικαιούχο την «Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης».
Στο έργο περιλαμβάνονται εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης που πραγματοποιήθηκαν στον Παρθενώνα και τα Τείχη, ενώ εργασίες συντήρησης επιτελέστηκαν στα περισσότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου. Ενδεικτικά, οι εργασίες περιλαμβάνουν αποσυναρμολόγηση των περιοχών στις οποίες εντοπίζονται δομικά προβλήματα, απομάκρυνση ακατάλληλων υλικών (τσιμέντο και σίδερα) που είχαν τοποθετηθεί κατά τη διάρκεια προπολεμικών επεμβάσεων, δομική αποκατάσταση θραυσμένων αρχιτεκτονικών μελών στα εργαστήρια, συμπληρώσεις με νέο μάρμαρο όπου διαπιστώνεται ανάγκη, ανατοποθέτηση των αποκατεστημένων αρχαίων και νέων αρχιτεκτονικών μελών και αποκατάσταση της δομής των μνημείων σύμφωνα με το αυθεντικό κατασκευαστικό σύστημα αυτών.
Πιο αναλυτικά, σημαντικές παρεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν στον Παρθενώνα όπου ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση του ορθοστάτη και του 1ου δόμου του Βόρειου τοίχου του σηκού και ολοκληρώνεται η αποκατάσταση του 2ου δόμου. Στον 3ο κίονα του Πρόναου ολοκληρώθηκε η διαμόρφωση των ραβδώσεων στα συμπληρώματα και στους σπονδύλους από νέο μάρμαρο. Σημαντικές ανάλογες εργασίες πραγματοποιήθηκαν και στη δυτική πλευρά.
Στα Περιμετρικά Τείχη ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση της περιοχής του βορείου τείχους, η Στερέωση και ανάδειξη αναλημμάτων στη μυκηναϊκή κλίμακα και η καταγραφή με συστήματα ενόργανης παρακολούθησης (δίκτυο επιταχυνσιογράφων και οπτικών ινών). Εργασίες Συντήρησης ολοκληρώθηκαν και στο Δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα, στο Βόρειο τοίχο του σηκού, σε ένα κίονα του Προνάου και σε κίονες του Οπισθονάου, εργασίες πραγματοποιήθηκαν και στο βόρειο τείχος.
Σημαντικό μέρος του έργου αφορούσε και τα Προπύλαια καθώς ολοκληρώθηκαν εργασίες συντήρησης στην κιονοστοιχία, τον θριγκό και τον θυραίο τοίχο της Βόρειας Πτέρυγας. Ολοκληρώνονται επίσης και οι εργασίες συντήρησης στο βάθρο του μνημείου του Αγρίππα.
Εργασίες έλαβαν χώρα και ως προς την διαχείριση διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών καθώς ολοκληρώθηκε η καταλογογράφηση επιλεγμένων αρχιτεκτονικών μελών προς φύλαξη και ανάδειξη στο Παλαιό Μουσείο Ακρόπολης.
Επίσης πραγματοποιήθηκαν εργαστηριακές αναλύσεις για τον χαρακτηρισμό των αυθεντικών υλικών, των προϊόντων φθοράς και τη διερεύνηση κατάλληλων υλικών και επεμβάσεων συντήρησης στο μάρμαρο και στον πωρόλιθο
Όλες οι εργασίες που πραγματοποιούνται τεκμηριώνονται συστηματικά. Συνεχίζεται δε η καταχώρηση τεκμηρίων των επεμβάσεων σε βάση δεδομένων, η κινηματογράφηση των έργων και ψηφιοποιήθηκε συμβατικό αρχειακό υλικό.
Ενδιαφέρουσες ενέργειες επιτελέσθηκαν και για την προβολή του έργου, σχεδιάστηκε και είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο η εκπαιδευτική εφαρμογή (app) «Ένας Αρχαίος Ναός», εκδόθηκαν εκπαιδευτικά έντυπα με θέμα την αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική και φυλλάδια για μαθητές κι εκπαιδευτικούς.
Ενημερωτικό δελτίο στην ελληνική και αγγλική γλώσσα διατίθεται και ψηφιακά, ενώ στην ταινία με θέμα ‘Έργα αναστήλωσης στα μνημεία της Ακρόπολης 2017-2021 | Restoration works at the Acropolis 2017-2021’ παρουσιάζονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα κατά την διάρκεια των εργασιών.
επίσης Παρήχθη τρισδιάστατο ψηφιακό μοντέλο της βόρειας πτέρυγας των Προπυλαίων και είναι σε εξέλιξη οι φωτογραμμετρικές αποτυπώσεις στις περιοχές του Παρθενώνα στις οποίες γίνονται επεμβάσεις. Επίσης τοποθετήθηκαν νέες ενημερωτικές πινακίδες σε διάφορα σημεία του αρχαιολογικού χώρου.
Παρά τα προβλήματα που προκλήθηκαν λόγω της πανδημίας του covid-19, όλες οι εργασίες θα έχουν ολοκληρωθεί εντός του χρονοδιαγράμματος, έως το τέλος του 2023, με τις περισσότερες από τις δράσεις να είναι ήδη ολοκληρωμένες.
Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η αποκατάσταση των μνημείων στην Ακρόπολη πραγματοποιείται βασισμένη σε ειδική μεθοδολογία, που διαμορφώθηκε για την συγκεκριμένη περίπτωση και αποτελεί πλέον πρότυπο για την αναστήλωση και άλλων μνημείων της κλασικής αρχαίας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο μεσογειακό χώρο γενικότερα.
Κύρια χαρακτηριστικά της μεθοδολογίας αυτής ήταν
– Η σταθερή και συνεχής σχέση των έργων με την επιστημονική έρευνα.
– Η συστηματική εφαρμογή των δυνατοτήτων που δίνει η σύγχρονη τεχνολογία.
– Ο προγραμματισμός των έργων και η σύνταξη των σχετικών μελετών και η εκτέλεση τους από το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
– Η δημιουργία, στο πλαίσιο των έργων, προσωπικού υψηλής εξειδίκευσης και εμπειρίας.
– Η ανάπτυξη ειδικής τεχνογνωσίας για την επιτάχυνση της εκτέλεσής τους.
– Εξοπλισμός που συνδυάζει τη σύγχρονη τεχνολογία με τα αρχαία παραδοσιακά εργαλεία οικοδομικής και λιθοξοϊκής.
Η παραπάνω μεθοδολογία που διαμορφώθηκε για την συγκεκριμένη περίπτωση αποτελεί πλέον πρότυπο για την αναστήλωση και άλλων μνημείων της κλασικής αρχαίας αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο μεσογειακό χώρο γενικότερα και έχει βραβευτεί τρεις φορές από την EUROPA NOSTRA.
Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί ότι η αποκατάσταση και η συντήρηση του χώρου και των μνημείων αποτελεί αυτοτελώς αντικείμενο εκπαιδευτικής διαδικασίας με τη συστηματική ενημέρωση των μαθητών και των σπουδαστών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, αλλά και των πολιτών γενικότερα. Το τελευταίο μάλιστα ισχύει όχι μόνον σε εθνικό ή ευρωπαϊκό, αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Το ενδιαφερόμενο κοινό έχει τη δυνατότητα να πληροφορηθεί για τις από τις δράσεις προβολής του έργου, οι οποίες διατίθενται μέσω διαδικτύου από τον ιστότοπο της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης.
Αναμφίβολα το έργο της συντήρησης και αποκατάστασης του μνημείου της Ακρόπολης αποτελεί ένα από τα πλέον επιτυχημένα παραδείγματα του πως οι συγχρηματοδοτούμενοι πόροι μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάδειξη του πολύτιμου πολιτισμικού αποθέματος της χώρας μας, δημιουργώντας μακροπρόθεσμα οφέλη για την ελληνική οικονομία και συνολικά για την κοινωνία.
| Αναστήλωση και Συντήρηση των Μνημείων της Ακρόπολης | |
| Τομέας Παρέμβασης: | Πολιτισμός, Τουρισμός |
| Περιφέρεια: | Αττική |
| Επιχ. Πρόγραμμα: | Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) |
| Δράση: | Προστασία αποκατάσταση και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων μείζονος σημασίας ενταγμένων στον Καταλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO |
| Ταμείο: | Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) |
| Δικαιούχος: | ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ |
| Π/Υ έργου: | 5.000.000 ευρώ |
| Δημόσια Δαπάνη: | 5.000.000 ευρώ |
05/10/2023
